16 Temmuz 2014 Çarşamba

Peygamberimiz’e yazılan piyano konçertosu ortaya çıktı

16 Temmuz 2014
Fransız piyano virtüözü Henry Herz, 85 yılda 200’den fazla beste yaptı, 8 piyano konçertosu yazdı. Bu konçertolardan altıncısı hariç hepsi kaydedildi, notaları korundu. Altıncı konçertosu ise kayıptı. Aşağıda, Peygamberimiz’e yazılan fakat bugüne kadar kimsenin fark etmediği o konçertonun nasıl bulunduğunu okuyacaksınız. 

Devlet Opera ve Balesi sanatçısı, besteci-piyanist Dr. Aydın Karlıbel, şimdiye kadar klasik müzik alanında beş albüm hazırladı, sayısız araştırmalara imza attı. Geçen yıl bu zamanlarda yeni albümü için yine notaların arasına gömülmüş iken bugüne kadar kimsenin fark etmediği, fark etse de araştırmadığı bir bilgiye ulaştı. Ona kültürümüzü, yakından ilgilendiren bilgiyi veren kişi, Fransız profesör Laura Schnapper’di.

Aydın Karlıbel’in Schnapper’e ulaşmasının nedeni, Alman asıllı Fransız piyano virtüözü Henry Herz’in 1858’de Sultan Abdülmecid’e ithaf ettiği Ulusal Marş’tı. O yıllarda Avrupalı müzisyenler ünlü olmak için, biraz da diplomasi gereği Osmanlı sultanlarına besteler ithaf etmişler. Schnapper ile bir yıl içinde bu nedenle birçok kez iletişim kurduklarını söyleyen Karlıbel, bu görüşmeler sırasında, duyduğumuzda bizi de heyecanlandıran bambaşka bir bilgi ile karşılaşır. 85 yıllık ömründe 200’den fazla beste yapan, 8 konçerto yazan Herz, bu konçertolardan altıncısını Peygamber Efendimiz için bestelenmiştir. Altıncısı hariç diğerleri ülkesinde kaydedilir, notaları korunur. Ulusal Marş ile yine aynı nedenlerle 1858’de bestelenen altıncı konçertonun ise, kaydedilmesi bir yana notaları kaybolur.

Karlıbel, olayın peşine düşer. Paris, İtalya ve Belçika’daki müzik okulları ve enstitüler ile bağlantıya geçer, arar, sorar, soruşturur. Fakat oralardan bir şey çıkmaz. 7-8 sekiz ay önce Uluslararası Müzik Notaları Kütüphanesi Projesi www.imslp.org’da esere ulaşır. Ulaşır ama konçerto bu haliyle de eksiktir. Çalınması ve kaydedilmesi şimdilik mümkün değil. Nedenini Karlıbel şöyle anlatıyor: “Eserin notalarını buldum ama orkestra materyali olmadığı için (şef partisyonu da deniyor) şimdilik çalamıyoruz. Piyano ile çalınabilir ama orkestrasyonunu yapmam gerekir. Bu da çok uzun ve emek isteyen bir iş.”
Aydın Karlıbel
Henry Herz, 1803 yılında Viyana’da doğar, 1842’de Paris Konservatuarı’na öğretmen olarak atanır, 1888’de Paris’te hayata veda eder. Yaşadığı yıllarda devrin tüm piyanistlerinden daha ünlü olan Herz adına Paris’te konser salonu inşa edilir. Bu salon çok önemlidir, büyük bestelerin prömiyerleri burada yapılır. Fransız sanatçının notaları ile piyano eğitimine başlayan Karlıbel, “Henry Herz’in romantik devirde virtuozite kelimesini yeniden tanımlamış olan sayılı efsanelerinden biri olduğunu daha sonra öğrendim. Dönemin zirve isimleri Liszt ve Chopin’in yanı sıra Thalberg, Moscheles, Kalkbrenner ve Herz gibi virtüözler sayısız kompozisyon ve didaktik eser kaleme alıp turnelerle değişen müzik tarzlarını Avrupa ve Amerika’ya tanıttılar. Herz, Paris’in kültür hayatına damgasını vurmuş biri” diyor. Karlıbel’e “Peki niye kaydedilmemiş bu eser, bununla ilgili herhangi bir bilgiye ulaştınız mı?” diye soruyoruz. “Belki Müslümanlıkla ilgisi var diye yapmamış olabilir, bilemiyorum. Ama buna benzer başka bestelerin kayıtlarını yapmışlar.” cevabını veriyor.

156 yıl önce bestelendi

Korolu konçerto da denilen 6. Konçerto, üç bölümden oluşuyor. İlk iki bölümde piyano çalıyor, orkestra ona eşlik ediyor. “Rondo Oriental” adındaki üçüncü bölümde ise koro, kimin yazdığı henüz bilinmeyen aşağıdaki sözleri, Herz’in bestesiyle seslendiriyor. Besteciler, genellikle son bölümde kullandıkları temaları ilk iki bölümden alıyorlar. Yani konçertor baştan sona Peygamberimiz için 1858’de bestelenmiş. Hollanda Kralı’na ithaf edilmesi ise oldukça manidar. Hz. Muhammed (sas)’e yakarış ve Allah’a şükürle son bulan, şairi meçhul koronun sözlerini belgesel önemi nedeniyle, Aydın Karlıbel’in Türkçe tercümesiyle yayınlıyoruz:

Rondo Oriental*

Peygamberin ahfadı, ey uyanın,
Ufukta güneş doğarken
Tatlı meltemle tan ağarıyor
Mağfiret dolu göklerden bize hayır vaad ediyor
Bir yılan gibi kıvrılan uzun kervan
Çölde geçip gidiyor
Meşum ve karanlık, yukarıda akbabalar süzülüyor
Bizden kanlı bir ziyafet çekmeyi umuyor
Ey yüce Peygamberimiz Muhammed, sana yakarışımızı işit.
Başımızdan bütün tehlike savuşsun
Sana secde eder, senden yardım dileriz
Ey Muhammed bizi esirge!

Fakat tehlike ve felaketi unutalım.
Yok, bu aldatıcı serap değil!
Sığındığımız bu vaha bizi koruyacak bir yerdir.
Haydi o esintiyi, o serin gölgeye, bir adım sonra varacağız!
Evet yolculuğumuz sona eriyor.
Peygamber'e hamd ü sena
Allah'a şükürler, Allah'a şükürler olsun.

(*Rondo canlı müzik demek. Rondo Oriental, ‘Doğu tarzında rondo' olarak okunabilir)


HABERİN SAYFAMIZDAKİ GÖRÜNÜMÜ

 

Related Posts:

  • Avrupa ve Osmanlı saraylarında icra edilen besteler 10 Şubat 214 Avrupa ve Osmanlı saraylarında aynı dönemlerde icra edilen müzikler bir albümde toplandı. “16. Yüzyıldan 18. Yüzyılın İlk Yarısına Avrupa ve Osmanlı Saray Müzikleri” albümü, Fransa Kralı 14. Louis'nin uyuması iç… Read More
  • New age müziğinin ustası Yanni geliyor 3 Nisan 2014 Ne demişlerdi, ‘söz kalpten çıkarsa kalbe ulaşır’. Dilde söylenen, kalpte hissedilmeyen sözün tesiri de, etkisi de, ömrü de az oluyor. Müzikte de böyle… Yanni’nin bestelerini dinlerken hissettiğimiz gibi. Mart… Read More
  • Dünyanın bütün kemanları 6 Şubat 2014 Cemal Reşit Rey Konser Salonu’nda 19-21 Şubat arasında üç gün devam edecek butik bir festival düzenleniyor. Keman sanatçısı Cihat Aşkın’ın koordinatörlüğünde yapılan Dünyanın Kemanları Festivali’nde 400 yıllık k… Read More
  • Erol Büyükburç’un 300 fotoğrafı sahafa düştü 11 Temmuz 2016 12 Mart 2015’te hayatını kaybeden Erol Büyükburç’un 300 fotoğrafı sahafta satılıyor. Şişli’de dükkanı bulunan Ali Doğan, fotoğrafları sanatçının Alman eşi Ute User’den satın aldığını söylüyor. Arşiv değeri ta… Read More
  • Neyzen Tevfik'in son öğrencisi hâlâ ders veriyor 2 Haziran 2014 'Z'lerle işi olmayan sanatkâr Neyzen Tevfik'in son öğrencisi İlyas Çelikoğlu 90 yaşını devirdi. Küçük Ayasofya, Kapıağası Sokak'taki evinde tek başına yaşayan neyzen, hâlâ ders veriyor, öğrenci yetiştirmeye d… Read More