20 Temmuz 2017 Perşembe

‘Orhan Pamuk’u listeden çıkarıyoruz’

20.07.2017 
'Orhan Pamuk Yasaklı Kitaplar Kütühanesi’nde’ haberimize Documenta 14 yönetimi açıklama gönderdi.
Fuarın iletişim sorumlusu Caroline Kim’in gönderdiği açıklama, ‘Haklısınız, Orhan Pamuk’un vakası aslında çok hassas. Resmi olarak Pamuk hiç yasaklanmadı, ancak bu çalışmanın başlangıç aşamasında araştırmacılarımızdan biri, Isparta’nın Sütçüler ilçesinde yaşanan bir olaya rastladı.’ diyerek başlıyor ve 2005 yılında yaşanan olayı anlatıyor. Dönemin kaymakamı Mustafa Altınpınar, halk kütüphanelerine ‘Türk milletinin onuruna leke getirdiği için’ Orhan Pamuk’un kitaplarını raflardan indirmeleri ve imha etmeleri emrini vermişti. İçişleri Bakanlığı, Sütçüler İlçe Kaymakamı Mustafa Altınpınar hakkında, Orhan Pamuk’un Ermeni soykırımına yönelik sözleri üzerine kamu kitaplıklarındaki kitaplarının toplatılarak imha edilmesi emri nedeniyle inceleme başlatmıştı. Ve Isparta Valisi İsa Parlak, “Kaymakam Altınpınar, yetkisini yanlış kullanmış. Netice olarak bu yanlış bir emirdir. Emir önceki gün iptal edildi. Valilik olarak gerekli uyarıları yaptık ve bu konu kapandı.” şeklinde açıklama yapmıştı.

Açıklamasına‚ ‘Sonuçta yerel bir yönetici de olsa bu girişim bir skandala yol açtı, bir tepki dalgası meydana geldi, yetkili daha sonra emrini resmen iptal etti, yetkisini aştığını açıkladı. Bu yaşanan resmi bir yasaklama veya sansür olarak kabul edilemez fakat araştırmamız sırasında pek çok ülkede resmen’ bir yasak bulunmasa da birtakım ‘gayrıresmi’ sansür yöntemleri uygulandığını gördük. Kitapların basılmaması, bir anda kağıt tükenmesi, yayıncı bulunamaması veya kitapların kütüphane raflarından toplanması gibi… Aslında bunlar da sansür anlamına gelir.’ diye devam eden Caroline Kim:

‘Biz, her yıl ‘Yasaklı Kitaplar Haftası’ düzenleyen Amerika Kütüphaneler Birliği ile temasa geçtik. Onlar bize yasaklanan ve engellenen kitaplar arasındaki farkı anlattılar. Onlar ‘Yasaklı Kitaplar Haftası’nda bu iki kategori arasında ayırım yapmadan engellenen ve yasaklanan kitapları bir arada değerlendiriyorlar. Yasaklanan kitapların büyük bir kısmı ‘resmen’ yasaklanmıyor ama okullardan ve kütüphanelerden çıkarılıyor. Engellenen kitaplara, genelde ailelerin talebiyle okullardan ve kütüphanelerden çıkarma uygulanıyor. Biz de, bu sanatsal çalışmamızda sıkça engellenen bu kitaplara da yer vermeyi uygun gördük çünkü ABD genelinde bu tür uygulamalar ifade özgürlüğüne müdahale olarak görülüyor. Bu sanat çalışması da bu girişimlere karşı bir duruşu sergiliyor. Bu nedenlerle, Orhan Pamuk’un kitaplarının bu sanat çalışmasına yer verdik ama haklısınız onların uzun yasaklı kitaplar listesinde bulunmaması gerekir. Ben de listeden çıkarılmasını isteyeceğim.’ diyor.

Almanya’nın Kassel şehrinde 10 Haziran’da açılan çağdaş sanat fuarı ‘Documenta 14’te bu yıl, Arjantinli sanatçı Martha Minujin’in tasarladığı ‘The Parthenon of Books- Kitapların Partenonu’nda tüm dünyadan 100 bin yasaklı kitap sergileniyor. Eserde, Türkiye’den Nazım Hikmet’in 5, Orhan Pamuk’un 2 ve Osman Pamukoğlu’nun 1 kitabı yer alıyor. Listeye göre Orhan Pamuk’un Benim Adım Kırmızı 2013’te, Kar ise 2014’te Türkiye’de yasaklandığı ifade edilmiş ve bu bilginin kaynağına ‘bireysel araştırma’ diye not düşülmüştü.