%2BK%C3%BCt%C3%BCphanesi.jpg)
5 Ekim 2017
Nobel ödüllü yazar Hermann Hesse, doğumunun 140. yılında anılıyor. Bugünlerde Avrupa ülkelerinde onunla ilgili pek çok anma programına, sergiye, konferansa denk geliyorsunuz. Yaşadığı her yer müze yapılmış. Hesse'nin bir yazar olarak kök salmasına vesile olan, üç yıl çalıştığı 60 metrekarelik Heckenhauer adlı sahaf, Ahmed Hamdi Tanpınar'ın Narmanlı Han'daki odasından farklı değil.
Bu güzel sürpriz beni epey heyecanlandırmıştı ama artık müze olan sahaf-kitapçı kapalıydı. Ertesi gün pazar olduğu için müzeyi görme şansımı kaybettiğimi düşünürken, kapıda yarın iki ile altı arasında açık olduğu yazıyordu. 1,5 Euro’ya rehberli bir tur bile vardı. Tur düzenlediklerine göre bayağı büyük bir yer diye düşünmüştüm. Fakat ücret tuhaftı. Ertesi gün müzenin kapısındaydım. İçeri girdim, uzun bir koridordan geçtim, iki-üç basamak çıktım ve 60 metrekarelik kitapçıya giriverdim. Bir anda 1800’lere gidip geri döndüm. Mekan yenilenmişti ama o dönemin atmosferi yerinde duruyordu. Her yer buram buram eski kitap ve ahşap kokuyordu. Hesse’nin dokunduğu 150 yıllık kitap rafı ve kalın ciltli kitaplar korunmuştu. Aşağıdan yukarıya dönerek çıkan sarmal merdiven yine o yıllara aitti. Ahşap zemin, kapılar, pencereler aynıydı. Yeni olanlar, yazarın ilk şiirleri, eserleri ve yazılarından alıntıların sergilendiği 5 adet camlı vitrindi. Her yerde tabi ki Hesse’nin fotoğrafları vardı. Soldaki duvara giydirilen yeşilimsi tonların hakim olduğu portresi o yılların ruhuna uygundu.
Hesse Kabinett Tübingen adıyla 2013’te açılan bu küçük müze, o güne kadar kitabevinin ikinci sahibi Carl August Sonnewald (1852-1932) ailesinin varisleri tarafından işletiliyor (ilk sahibi Johann Immanuel Heckenhauer, 1823). Son sahibi Roger Sonnewald (6. kuşak), 2011’de belediyeye giderek buranın müzeye dönüştürülmesini teklif ediyor. Sloganını ‘Kitap Şehri Tübingen-Tübingen Buchstadt’ yapmak isteyen belediye, fikri hemen kabul ediyor.Tübingen, Hesse’nin dışında felsefeci Friedrich Hölderlin’in de yaşadığı şehir. Ayrıca kitapçının bitişiğindeki, adı Cotta Haus adlı merkezde 1810’a kadar klasik Alman edebiyatından Goethe, Schiller ve Uhr’un eserleri yayınlanıyor.
“Yataktan yediye yirmi kala kalkıyorum. Yediyi geçerken bir kahve içiyorum. Dükkana yedi buçukta gidiyorum. Öğle yemeği 12 ya da 12.15’te. Bir, bir buçuk gibi tekrar işe başlıyorum. Eve dönüş yedi buçuk, sekiz gibi. Yatağa ona çeyrek kala ya da çeyrek geçe giriyorum.”
Hesse, aynı mektupta Tübingen’de kaldığı odanın planını da çizmiş, nerede ne var, neye ihtiyacı bulunuyor hepsini belirtmiş. Ayda 10 Mark kira verdiği oda, şehrin biraz dışında. Yazarın, ilk yazdığı şiirlerden Madonna’nın el yazması, ikinci kitabı ‘Eine Stunde hinter Mitternacht’ (Gece Yarısından Bir Saat Sonra) ilk baskısı ile ailesine yazdığı mektuplar müzenin özel belgeleri arasında. Kitap raflarında ise sarı levhalar üzerinde yazara ait sözler yazılmış.
Hesse, Tübingen’de sadece üç yılını geçiriyor. İz bıraktığı daha çok şehir var. Calw, Maulbronn, Basel, Gaienhofen, Berne ve Montagnola…Doğduğu şehir Cawl (Almanya), öldüğü şehir Montagnola (İsviçre), Bodensee (Almanya) ve bir süre yaşadığı şehir Ticino’daki (İtalya) evleri müze yapılmış, başka müzeler de var, adına vakıflar açılmış.
Mektupları için ise sadece bir araştırma merkezi kurulmuş. Gençlik yıllarında Hermann Hesse ile mektuplaşan Dr. Volker Michels’in öncülüğünde kurulan Offenbach’taki Hesse Editionsarchiv yazara ait büyük bir arşiv. Kronolojik olarak tasnif edilmiş 20 bin mektup, 3 bin kitap incelemesi, el yazması şiirleri, suluboya resimlerinin negatifleri (1000 adet), yüzlerce fotoğraf bulunuyor burada. Michels, Hesse konusunda uzman bir isim. Bütün çalışmalarının odak noktası o olmuş. 10 cilt olarak tasarlanan Hesse mektuplarının bir kısmını yayına hazırlamış. Müzelerin kurulma aşamasında da yer alıyor. Hermann Hesse Vakfı ise, her iki yılda bir yazar için önem arz eden bir şehirde etkinlik düzenliyor.Hesse ile ilgili Avrupa’daki tüm kurumlar, isimler birbirleriyle bağlantılı çalışıyor. Kimse birbirinden bağımsız değil. Herkes el birliğiyle ona sahip çıkıyor. Ahmet Hamdi Tanpınar, Narmanlı Han’da üç değil, 7 sene yaşadı (1944-1951). Mahur Beste, Huzur, Sahnenin Dışındakiler ve Beş Şehir’i burada yazdı. Bedri Rahmi Eyüboğlu 1933-1975, Aliye Berger 1930’lar-1974 yıllarında Narmanlı Handa’ydı. Velhasıl; yazarlara, şairlere, şiirlere, kitaplara sahip çıkmayı öğrenemedik. Bir yazarın 80 küsur yıllık hayatının küçük bir bölümüne tekabül eden Hesse Kabinett gibi müzeleri görünce bunun acısını daha çok hissediyoruz.
Doğduğu şehir Cawl
Öldüğü Şehir Montagnola
İsviçre Montagnola’daki Hermann Hesse Müzesi’nde Şubat 2018’e kadar devam eden ‘Hermann Hesse ve Müzisyen Arkadaşları’ sergisi var. Hesse’nin arkadaş çevresinde üç besteci bulunuyor: Volkmar Andreae (1879-1962), Fritz Brun (1878-1959) ve Othmar Schoeck (1886-1957). Sergide, bu dostluğun belgeleri yer alıyor; fotoğraflar, mektuplar, İtalya’ya yaptıkları geziler ve sesli şiirler…
Alman rock’ı ve Hesse
Alman rock müzisyeni, yazar ve ressam Udo Lindenberg adına kurulan Udo Lindenberg Vakfı'nın amacı, Hermann Hesse’nin hayatını ve eserini modern müzikle birleştirip geleceğe taşımak. Herman Hesse’den çok etkilenen Lindenberg, ‘Hesse metinlerim ve müziğim için ilham kaynağı oldu” diyor.
Ressam olarak Hermann Hesse
Hesse’nin ilk evliliğinden (üç kez evleniyor) dünyaya gelen büyük oğlu Bruno Hesse de (1904-1999) ressam. İsviçreli ekspresyonist Cuno Amiet’in öğrencilerinden biri olan Bruno, Cenevre ve Paris’te sanat akademilerinde eğitim görüyor ve 1999’da ölene kadar resim yapıyor. Ormanlar, peyzajlar, evler, akarsular ve bahçeler en sevdiği motifler.
