%2BK%C3%BCt%C3%BCphanesi.jpg)
21 Şubat 2015
Azerbaycan halkının yaşadığı en ağır facialardan Hocalı katliamı, 23. yılında İstanbul'da anılıyor. 26 Şubat 1992'de, o geceyi yaşayanlardan Valey Hüseyinov, 27 günlük esaretini anlattığı Sonsuz Koridor belgeselinin gösterimi için İstanbul'a geldi. 100 değil, 23 yıl önce yaşanan bu katliama ve Hüseyinov'un anlattıklarına kayıtsız kalmak zor.
 |
| Valey Hüseyinov ile 19 Şubat 2015'te İstanbul'da kaldığı Maçka Hilton Park Oteli'nin teras katında görüştüm. |
26 Şubat 1992 gecesinde Hocalı'da bir katliam yaşandı. Azerbaycan'ın Dağlık-Karabağ bölgesindeki yaklaşık 5 bin nüfuslu bu kasabada, bir gecede resmi rakamlara göre 106 kadın, 63 çocuk ve 70 yaşlı olmak üzere toplam 613 Azeri hayatını kaybetti (resmi olmayan rakamlara göre binden fazla kişi). 1275 kişi rehin alındı. O gece yaşananları anlatmak için rakam vermek ve ‘hayatlarını kaybetti' demek belki daha acı. Telinan Enveroğlu Orucov'un kafa derisi yüzüldü, Fitat Ehedkızı Hasanov tecavüze uğradı, gözleri çıkarıldı, Dilara Oruçgızı Nuraliyeva'nın göğüsleri kesildi, üç yaşındaki Agyar Salmanoğlu İmam diri diri yakıldı, Hafiz Yusufoğlu Nuriyev'in kafası kesildi. O kafalarla Ermeni askerlerin top oynadığını olaya tanık olan bir çocuk daha sonra anlatacaktı... Gecenin tanıklarından biri de 22 yaşındaki Valey Hüseyinov'du.
 |
| Valey Hüseyinov, katliamdan beş ay önce evlenmişti. |
Valey Hüseyinov, Ermeni silahlı güçleri, Hocalı'ya girdikleri gece evinde eşiyle yalnızdı. Kaçmak için mecburen evden çıktılar, herkes gibi onlar da daha güvenli bölge olan Ağdam'a doğru yola çıktılar, fakat ne mümkün menzile varmak. Hüseyinov'un gözünün önünde 500 kişiyle birlikte, beş ay önce evlendiği eşi öldürüldü, kendisi esir düştü. 27 gün boyunca ölüp ölüp dirildi. Ermeni askerleri gitar çaldığı için parmaklarını tek tek kırdılar, başparmağının tırnağını söktüler. Avuçlarının içini sıcak sobaya yapıştırdılar. Her gün dövdüler. Aç susuz bıraktılar. 27 gün boyunca sadece yarım çay bardağı su verdiler. Sonra öldü zannedip bir dere kenarına attılar. Çırpındığını görünce dereden çıkarıp tekrar işkenceye devam ettiler. Yine ölmediğini gören askerler, bu kez onu kurşuna dizmeye karar verdiler. Bir aydır, eli ayağı tutmayan, konuşamayan, gözünü açamayan, etrafında olup biteni sadece duyan Hüseyinov, bir gece önce gördüğü rüyanın etkisiyle, o an dile geldi. Çünkü rüyasında ona ‘bir gün daha dayan kurtulacaksın' demişlerdi.
Hüseyinov, karşısında silahlı duran askerlere ayın kaçı olduğunu sordu. 21 Mart'tı. 22 Mart onun doğum günüydü. “Doğum gününe kadar yaşamak mı istiyorsun?” diyerek kendisiyle dalga geçen, aşağılayan askerlerle can pazarlığı yaptı. Onu bir gün daha öldürmeyeceklerdi, ama 23 Mart'ta canlı canlı keseceklerini söylediler. Hüseyinov tabii ki bu pazarlığa tamam dedi… Ümidi vardı elbette. Ertesi gün, Azerilere esir düşen üç Ermeni kadın ile Valey Hüseyinov değiş tokuş yapıldı.
Valey Hüseyinov, kurtulmuştu artık ama acısı hâlâ taze. Önceki gün İstanbul'a gelen ve yaşadığı acıları gözleri dolarak anlatan Hüseyinov, yukarıda kısaca ifade ettiğimiz bu işkencenin daha fazlasını Sonsuz Koridor belgeselinde anlatıyor. Dört tanığın eşliğinde Hocalı katliamını belgeleyen Sonsuz Koridor, 24, 25 ve 26 Şubat tarihlerinde sırasıyla Kanyon, Cevahir ve Palladium AVM'deki Cinemaximum sinemalarında 19.00, 20.00 ve 21.00 seanslarında ücretsiz gösterilecek. İzlemek isteyenlerin https://www.eventbrite.com/d/turkey--istanbul/sonsuz-koridor/ adresi üzerinden kayıt yaptırması gerekiyor. Yapımcılığını Emmy ödüllü yapımcı Gerald Rafshoon'un üstlendiği, Litvanyalı Aleksandras'ın Brokas'ın yönettiği belgeseli, Oscar ödüllü oyuncu Jeremy Irons seslendiriyor. 100 yıl önce değil, sadece 23 yıl önce yaşanan ve tanıklarının çoğu sağ olan Hocalı katliamına kayıtsız kalmak çok zor!.JPG)
Sonsuz Koridor belgeseli “Hocalı İçin Adalet” kampanyası çerçevesinde gösterilecek. Haydar Aliyev'in kızı Leyla Aliyeva 2008 yılında uluslararası bir kampanya başlattı. “Hocalı İçin Adalet” (Justice for Khojaly- JFK) kampanyasının amacı, uluslararası kamuoyuna Hocalı'yı anlatmak ve insanları bilinçlendirmekti. Daha da önemlisi hâlâ Ermeni işgali altında olan Dağlık-Karabağ bölgesinde barış ve adaletin sağlanması, suçluların yargılanmasıydı. JFK bu çerçevede pek çok girişimde bulunuyor. Avrupa Azerbaycan Topluluğu (The European Azerbaijan Society, TEAS) kampanyanın ve belgeselin destekçileri arasında.
.JPG)
1980'li yılların sonunda Sovyetler Birliği'nin (SSCB) dağılma sürecinde SSCB'nin topraklarından yararlanmak isteyen Ermenistan, Dağlık-Karabağ bölgesini egemenliği altına aldı. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nden geçen dört yasa tasarısına rağmen, Dağlık Karabağ ve çevresindeki yedi bölge hâlâ işgal altında. Ortalama 875 bin mülteci ve yerinden yurdundan edilen insanlar Azerbaycan'da kamplarda yaşıyor.
Hocalı için üç etkinlik
 |
| Ramal Kazimov, Genocide series 1, 270 x 150, 2011. |
Bir sergi: “Hocalı'ya Adalet” platformu belgesel dışında İstanbul'da bir anma programı, bir de sergi düzenliyor. Katliamın yıldönümü olan 26 Şubat'taki anma programı, Milli Saraylar Müzesi'nde saat 20.00'de başlayacak. Geceye İtalyan sanatçı Alessandro Safina konuk olarak katılacak. Katliam kurbanları anısına hem kendi şarkılarını hem de Azeri türkülerini seslendirecek olan Safina'ya ENBE Orkestrası eşlik edecek. 27 Şubat'ta ise Dolmabahçe Sanat Galerisi'nde “Gözü Yaşlı Hocalım” sergisi açılacak. Niyaz Najafov, Emin Asgarov, Ramal Kazimov, Anar Huseynzade ve Reza Hazare'nin eserlerinin yer alacağı sergi üç gün görülebilecek. (www.justiceforkhojaly.org)
.jpg)
Bir kısa film yarışması: Hazar Strateji Enstitüsü'nün (SOCAR) yayınlarından Hazar World dergisinin organize ettiği “Hazar Kısa Film Yarışması 2014” bu yıl Hazar bölgesinin kanayan yarası Dağlık Karabağ sorununu gündeme taşıdı. Sonucu geçtiğimiz hafta Ortaköy Feriye Sineması'nda yapılan ödül töreninde açıklanan yarışmanın teması, “Ermenistan İşgali Altındaki Dağlık Karabağ”dı. Jüri, savaş yılları, savaşta şehit düşenler, gaziler, savaş sonrası göçe zorlanan kadın, çocuk ve yaşlılar; göçmenlerin sorunları, yaşamları ve adaptasyon süreçlerini anlatan kısa filmleri değerlendirdi. Yarışmada birinciliği ve 10 bin TL'lik ödülü Cennet Çiçekleri isimli filmiyle Ömer Miraç Tunç aldı. Filmler şu adresten izlenebilir: (www.hazarkisafilm.com)
.jpeg)
Katliamdan fotoğraflar
