19 Ekim 2013 Cumartesi

Piri Reis'in dünya haritasıyla teknolojik yolculuk

19 Ekim 2013
Beşiktaş'taki Deniz Müzesi ilk sergisini 25 Ekim'de adına yakışır bir sergiyle açıyor. Osmanlı denizcisi ve haritacısı Piri Reis'in 500 yıl önce çizdiği dünya haritasını günümüz teknolojisi ile sunan sergi, Piri Reis’i çağdaşlarıyla ve teknolojik gelişmelerle mukayese eden düzenlemesi, kısa filmi, şeffaf harita dolabı ve Can Atilla'nın özel besteleriyle diğerlerinden farklı.

UNESCO'nun, 2013'ü Piri Reis Yılı ilan etmesinden bu yana Türkiye'de epey bir etkinlik yapıldı, çokça sempozyum düzenlendi, Piri Reis'in çizdiği haritalardan sergiler açıldı. Yılın bitimine iki buçuk ay kala, 25 Ekim'de Beşiktaş'taki Deniz Müzesi'nde açılacak olan “Piri Reis ve Haritaları” sergisi, diğerlerinden biraz farklı. Hasan Mert Kaya ve Sinan Ceco'nun küratörlüğünü üstlendiği sergi, ‘kitap tanıtımı ve harita sunumu' olmaktan ziyade, Piri Reis'in 500 yıl önce çizdiği dünya haritasını günümüz teknolojisiyle, üstelik eğlenceli bir şekilde sergileyen, ayrıca onu, öncü bir İslam bilgini olarak çağdaşlarıyla mukayese imkanı tanıyan interaktif bir çalışma.
 
   Müzenin ikinci katında gezebileceğiniz sergi, 8 dakikalık kısa filmle başlıyor. Ahmet Mümtaz Taylan'ın seslendirdiği film, Piri Reis'in Gelibolu'da amcası Kemal Reis'in yanında başlayan denizcilik macerasının, Kahire'de idam edilmesiyle nasıl sona erdiğini anlatıyor. İkinci bölümde, Piri Reis'in coğrafi ve kartografik başarısını görebileceğiniz mukayeseli sergi alanına giriyorsunuz. Burada hem Piri Reis'in çizdiği Akdeniz kıyılarındaki haritaları, bugünkü uydu fotoğraflarıyla karşılaştırabiliyor, hem de onu çağdaşları Kristof Colomb ve Gerardus Mercator ile mukayese edebiliyorsunuz.

   Şöyle ki; Piri Reis, Akdeniz'de 2 bin limanın haritasını çizdi. En batıdan en doğuya, kuzeyden güneye Akdeniz'de girip çıkmadığı liman kalmadı neredeyse. Onun ölümsüz eseri Kitab-ı Bahriye'de bu haritaların hepsi yer alıyor. Kitab-ı Bahriye'den seçilen 50 harita, ikinci bölümde bugünkü uydu görüntüleriyle arkalı önlü sergileniyor. Tavandan sarkıtılan iplere tutuşturulan 60x70 ebatındaki Kıbrıs adası, Anamur, Malta adası, Adriyatik Denizi, Beyrut Limanı, Çanakkale Boğazı, Korsika adası vb. adaların haritalarını, Osmanlı amirali Piri Reis'in nasıl çizdiğini, nasıl bir zekâya sahip olduğunu ve kullandığı teknolojiyi uydu fotoğraflarına bakınca daha iyi anlıyorsunuz. Bu vesileyle beş yüzyılda o coğrafyanın değişimine tanıklık ediyorsunuz. Mesela Fransa Nice’teki koylar geçen bunca zamanda dolmuş, koyun ağzına havaalanı yapılmış.
  
Sergilenen 50 haritayı, bir TV ekranı yerleştirmesi tamamlıyor. Türk mühendisler tarafından yazılımı hazırlanan ekranda, üzerinde 70 adet kırmızı nokta bulunan Akdeniz haritası yer alıyor. Mesela en batıdaki noktaya tıkladığınızda Piri Reis'in çizdiği Sardunya adasının, Tunus'un, Gırnata'nın, Cebelitarık Boğazı'nın, Akka Körfezi'nin, Gazze'nin, Batı Trablus'un ya da Venedik'in haritasını görüyorsunuz.

   Piri Reis'in 500 yıl önce çizdiği ve bugün onu anmamıza vesile olan dünya haritasının, serginin küratörlerinin ifadesiyle ‘bizim açımızdan en sıkıntılı yönü Asya, Avrupa ya da Afrika'nın bu haritada nerede olduğunu kimsenin anlayamamasıydı'. Sergide yer alan şeffaf brandalı harita dolabının önüne gittiğinizde bu mesele çözülüyor. 80x100 ebatındaki dolabın zemininde günümüzde çizilmiş kocaman bir dünya haritası var. O dünya haritasının üzerine sürgü yardımıyla elle çekebileceğiniz şeffaf brandadan üç harita daha yapılmış. Brandalardan birine Piri Reis’in, diğerine Kristof Kolomb’un, diğeri de Mercator’un dünya haritası yerleştirilmiş. Siz bu haritalardan birini çektiğinizde arkadaki modern dünya haritası ile eski haritaların kontürleri arasında kıyas yapma imkanınız oluyor. Böylece üç denizcinin haritalarındaki fark da ortaya çıkıyor.


   Serginin en ilgi çekici kısmı, üçüncü bölümde. Hasan Mert Kaya ve Sinan Ceco, burada kullandıkları teknolojiyi şöyle aktarıyor: “Burada Piri Reis'in dünya haritasını dijitalize ederek, 180 metrekarelik alana haritayı yaydık ve 60 saniyelik birbirini takip eden iki tema oluşturduk. Harita ve okyanus teması. Üç projeksiyonla tabana ve duvara, harita ile okyanus görüntülerini yansıttık. Balıklar, kuşlar, gemiler hareketlendi. Piri Reis'in ömrünün geçtiği denizler, gemiler, karşılaştığı balıklar ayaklarınızın altından geçiyor.” Gemi küpeştesinden üretilen seyir terasından izleyebileceğiniz bu bölümden sonra sergi, Piri Reis 1513'te dünya haritasının çizdiği Kilitbahir Kalesi'ndeki çalışma odasını canlandıran, silikondan yapılmış bir heykelinin de yer aldığı bölümle bitiyor. Başbakanlık Tanıtma Fonu, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Gürsoy Grup'un katkılarıyla hazırlanan sergi, en yakıştığı yer olduğu için müzeye devredilip burada sürekli sergilenecek.
Sinan Ceco ve Hasan Mert Kaya’nın küratörlüğünü yaptığı sergide, o meşhur harita 180 metrekarelik alanda hareketli bir şekilde sunuluyor. FOTOĞRAF: SEVİNÇ ÖZARSLAN
  Piri Reis yılında algı yönetimi yanlış yapıldı

Sinan Ceco-Hasan Mert Kaya: “Piri Reis yılının algı yönetimi yanlış yapıldı. Bir organizasyona girişildi ama Piri Reis’in 500 yıl önce çizdiği dünya haritası neden bu kadar önemli sorusu kamuoyunda hâlâ cevap bulamadı. İnsanlık tarihini aydınlatan bilim insanlarının hep Batı’dan çıktığı yönünde bir algı vardır, bu, kültür emperyalizminin bir sonucudur. Amacımız, bu sergiyle başlayan bir silsile oluşturarak kültür ve medeniyet tarihimizin önemli aktörlerini kültür emperyalizminin dişleri arasından çıkarıp ait oldukları yere taşımak. ‘Batı’da her şey iyidir’ kompleksinden kurtulmanın en önemli yolu değerlerimizi izzetine yakışır bir şekilde sunmak.”


HABERİN SAYFAMIZDAKİ GÖRÜNÜMÜ