Nadide eserlerin tıpkıbasımı yapılıyor

10 Ağustos 2013

Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, arşivlerindeki değerli eserlerin tıpkıbasımı ile bazılarının çevirisini yayımlamayı hedefleyen bir proje başlattı. Tıpkıbasımı yapılan ilk 6 eser ile çevirilen ilk 3 eser yayımlandı.Aralarında Sultan III. Mustafa Divanı, Kamusu’l-Muhit Tercümesi, Cevhername, Acâyibü’l-Mahlukat gibi eserlerin yer aldığı bu kitaplar, Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi’nin bahçesinde sergileniyor. Yazma ve Nadir Eserler Daire Başkanı Hüseyin Kutan, “Arşivlerimizde 140 koleksiyon bulunuyor. Yayımladığımız eserleri bu koleksiyonlardan seçtik.” diyor. Çevirilerin ve tıpkıbasımların devamı gelecek.

Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi'nin bahçesinde sergilenen kitaplar, bayram sonrası ziyarete açılacak.

Osmanlı’da siyasî ve iktisadi olaylara dair

Orijinal adı Târih-i Cülûs-ı Sultân Mustafa Han-ı Sâlis olan eser, Osmanlı’daki protokol usullerini anlatıyor. Eser, Sultan III. Mustafa ve Koca Ragıp Paşa’nın emriyle III. Mustafa’nın cülus törenini tertip eden Teşrifatçı Mehmet Akif Bey tarafından kaleme alınmış. 30 Ekim 1757-14 Mayıs 1761 yılları arasındaki teşrifat törenlerinin yanı sıra dönemin siyasî, askerî ve iktisadî olaylarına dair önemli bilgiler içeren eser, Prof. Dr. Erhan Afyoncu’nun giriş yazısıyla sunuluyor. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Esad Efendi Koleksiyonu’ndaki nüshası esas alınan bu tıpkıbasım, yazarı tarafından yazılmış tek nüsha olduğu için çok kıymetli.

Mütercim Asım Efendi’nin sözlüğü

Çevirisi yapılan eserler arasında önemli olanlardan biri, Mütercim Asım Efendi’nin 19. yüzyılda yazdığı Kamûsu’l-Muhit Tercümesi. Eser, bir yandan Arapçanın dil ve kültür servetini, diğer yandan Türkçenin zengin söz varlığını göstermesi bakımından değerini koruyor. Osmanlı döneminde birçok baskısı yapılan eserin, bizzat yazarının tashih ederek Sultan II. Mahmud’a takdim ettiği ve Hamidiye Koleksiyonu’na kayıtlı nüsha, yayımlanmış diğer nüshalarla karşılaştırılarak Prof. Dr. Mustafa Koç ve Doç. Dr. Eyüp Tanrıverdi tarafından yayına hazırlandı. Altı ciltte tamamlanacak eserin ilk iki cildi basıldı.

Cevherler üzerine yazılmış ilk eser

Osmanlı coğrafyasında cevherlerle ilgili yazılmış ilk eser olan Cevhernâme, 15. yüzyılda yaşayan önemli alimlerden Muhammed bin Mahmud Şirvânî tarafından kaleme alınmış. Şirvânî, aslında madenler ve değerli taşlar hakkında Cevhernâme ve Tuhfe-i Murâdî adlarıyla iki eser yazıyor. 1430’da Cevhernâme’yi bazı eklemeler yaparak düzenliyor ve Tuhfe-i Murâdî adıyla II. Murat’a takdim ediyor. Prof. Dr. Mustafa Argunşah tarafından yayına hazırlanan bu eserin tıpkıbasımı için, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Ayasofya Koleksiyonu’ndaki nüsha esas alındı.

İlahiyat, astronomi, botanik, zooloji bir arada

Tıpkıbasımlar serisi altında yayımlanan Acâyibü’l-Mahlûkât ve Garâyibü’l-Mevcûdât, ansiklopedik bilgiler veren değerli bir eser. Coğrafya ve astronomi konularına ait başlıkların bulunduğu eserde; ilahiyat, astronomi, botanik, zooloji gibi bilimlere dair birçok bilgi yer alıyor. Prof. Dr. Günay Kut tarafından yayına hazırlanan Acâyibü’l-Mahlûkât’ın tıpkıbasımında Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Nuri Arlasez Koleksiyonu’ndaki nüsha esas alınıyor. Bu nüshayı 12. yüzyılda Muhammed bin Mahmud et-Tusi Farsçaya çevirmiş. Nüshayı değerli kılan üç nokta var; yazılış tarihi, eski Anadolu Türkçesi ile kaleme alınmış olması ve edebî değeri.

Nefis, bilgi nazariyesi ve ahlaka dair

Hicri 4. asırda yaşayan Ebu’l-Hasan Muhammed b. Yûsuf el-Âmirî’nin kaleme aldığı Kitâbü’l-Emed Ale’l-Ebed’de (Sonsuzluk Peşinde), nefsin bedenden ayrıldıktan sonraki durumu anlatılıyor. Nefis, bilgi nazariyesi ve ahlaka dair görüşlerin de belirtildiği kitapta, İslam ve Yunan felsefeleri arasındaki farklılıklar incelenerek ikisi arasındaki karşılaştırmalara yer veriliyor. Kitâbü’l-Emed Ale’l-Ebed’in Türkçeye çevrilmesinin sebebi; İslam felsefesinin doruk noktasına ulaştığı Hicrî 4. ve 10. yüzyılda, bu alanda birçok eser veren Âmirî’nin en önemli eserlerinden biri olması. Yakup Kara tarafından çevrilen kitap, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Servili Koleksiyonu’na kayıtlı tek nüsha.

Fatih Sultan Mehmet’e sunmak için 
özel hazırlanan geometri kitabı

1201-1274 yılları arasında yaşayan Nasîrüddîn-i Tûsî, Öklid’in Usul ile Batlamyus’un el-Macesti eserlerinden derleyerek hazırladığı Tahrîru Usûli’l-Hendese ve’l-Hisâb (Öklid’in Elemanlar Kitabının Tahriri) o dönemde yazılan, eski Yunan ve İslam dünyasında geometri alanındaki en temel eser. Bu eser, Fatih Sultan Mehmet zamanında padişaha sunulmak istenmiş fakat bu sunum için daha özenli bir nüsha hazırlanmış, eser bu nedenle daha kıymetli. Millet Yazma Eser Kütüphanesi Feyzullah Efendi Koleksiyonu’ndaki eserin tıpkıbasımı Prof. Dr. İhsan Fazlıoğlu’nun giriş metni ile sunuluyor.

Devamını Oku